سنگ نگاره های گردی کوه زنجان، روایت انسان شکارچی پیشاتاریخ - وبلاگ دانشگاه

به گزارش وبلاگ دانشگاه، سنگ نگاره های گردی کوه در سال 1386 به طور اتفاقی کشف شد که نقوش حکاکی شده زیادی بر روی صخره های گردی کوه وجود دارد.

میراث آریا: سنگ نگاره ها در ارتفاع حدود 65 تا 80 متری از زمین های اطراف و در قسمت شرقی و غربی واقع شده اند؛ که هنرمندان نگارگر از آن نقاط دید کاملی به دشت زنجان و کوه گاوازنگ داشته اند. در شمال آن به فاصله حدود 1/5کیلومتری رشته کوه گاوازنگ و خیرمسجد و دو اسب که در دامنه جنوبی آن روستای دو اسب و پایین کوه واقع شده که زمین های شمالی و شرقی کوه دو اسب، مرتع و کشتزار روستاییان است. حتی امروزه روستاییان گله های خود را برای چراندن به کوه گاوازنگ و اطراف کوه دو اسب و حاشیه شهر زنجان می آورند.

مطابق با مطالعات اولیه انجام یافته سنگ نگاره های کوه گرده داغ مربوط به دوره پیش ازتاریخ و بازه زمانی دوره مس و سنگ است. علت نام گذاری کوه به گرده داغ، شکل نسبتاً مدور کوه است که موجب شده از گذشته ها مردم شهر آن را گرده داغ بنامند. ین نقوش شبیه نقوش یافت شده در شمال غرب ایران مانند هوراند، لقلقان، سنگ نگاره های مهاباد و بعلاوه سنگ نگاره های یافت شده در قزوین و دیگر نواحی هم جوار است.

ارتفاعی که سنگ نگاره ها بر روی آن کنده شده اند، امروزه در محل گردی داغ (دو اسب) نامیده می گردد که به صورت ارتفاعی صخره ای در شمال غرب شهر زنجان و ضلع شمالی شهرک پائین کوه با ارتفاع حدود 80 متر واقع شده که بر روی آن تأسیسات مخابراتی و تلویزیونی واقع شده است. راه دسترسی به بالای تپه به وسیله جاده خاکی است که تپه را دور زده و به بالای آن می رسد.

در دامنه شرقی و غربی و قسمت فوقانی کوه گرده داغ برون زدهای صخره های سیاه رنگ وجود دارد که در قسمت هایی از صخره های آن از جمله دامنه شرقی و غربی بقایای نگار کند با نقوش مختلف وجود دارد. نگاره ها بر صخره های گرانیتی که دارای پوسته سیاه رنگ و براق است، اجراشده اند. بیشتر نقوش روی دو صخره دامنه فوقانی شرقی و یک صخره در دامنه پائین غرب کوه است که می توان با توجه به نوع نقوش آن ها را به چند دسته تقسیم کرد.

بر اساس مطالعات انجام یافته در حال حاضر نگاره ها شامل نقوش جانوری (بزها و سگ سانان) انسانی و هندسی است. مهم ترین نقوش تصاویر بزهای کوهی، کل و قوچ است که عموماً به صورت تک خطی با شکل متنوع و مختلف شاخ ترسیم شده اند. نقش بزهای کوهی تقریباً در همه قسمت های صخره های 1 و 2 و 3 قابل مشاهده است. علاوه بر نقش بزهای کوهی نقش بعضی حیوانات کوچک نیز در صخره های 1 و 2 دیده می گردد که با توجه به شکل متفاوت آن ها با نقوش بزهای کوهی احتمالاً باید سگ سانانی از قبیل سگ یا گرگ باشند. بعلاوه در صخره شماره 2 تصویر چند فرد برهنه انسان دیده می گردد که در یک مورد دست به دست هم داده اند. تصویر انسان کماندار نیز اشاره نموده است. بعلاوه تصاویر نامشخصی از چند طرح هندسی شامل دایره، بیضی و مستطیل نیز از دیگر نگاره های کوه گرده داغ است.

بر اساس مطالعات هر گروه از سنگ نگاره ها اشاره به موضوع واحدی دارند و نمی توان آن ها را جدا از هم موردبررسی قرار داد. به طوری که موضوع بیشتر نگارکندها شکار بزها و کل های وحشی به وسیله انسان ها با تیر و کمان و سگ است.

با توجه به تعداد اندک نگارکندها و کتیبه های سنگی شناسایی شده در استان زنجان، چنین اثری که هنرهای صخره های چند دوره تاریخی را به تصویر کشیده، در پژوهش های باستان شناسی و تاریخ هنر اهمیت بسیار زیادی دارد. آنچه برای بیننده قابل توجه است شیوه زندگی ترسیم شده در این تصاویر است، این که انسان هایی در سالیانی بسیار قبل در این منطقه زندگی می نموده اند.

برای حفظ و حراست از آثار و بناهای تاریخی و فرهنگی به همکاری و همراهی مردم، مسئولان و ساکنان هر محل و منطقه بیش از گذشته احتیاج مبرم است