نفس چهارصد دستگاه به شمارش افتاده ، گشت و گذار در شهرکی که ثبت میراث فرهنگی است - وبلاگ دانشگاه

به گزارش وبلاگ دانشگاه، تنها ویژگی از محله چهارصد دستگاه در شروع به فکر می رسد قدمت 70 ساله ساختمان های آن است و اینکه چند سالی می گردد که به عنوان میراث فرهنگی شناخته شده است. اما نشستن پای درددل مردمی که عصر پنجشنبه را زیر سایه قدیمی ترین درختان منطقه 16 می گذرانند، مسائل اساسی تر و مهم تری را معین کرد.

وبلاگ دانشگاه - رضا نیکنام: مسائلی مثل عدم رسیدگی به درخت های قدیمی، رنگ و روی رفته نمای ساختمان ها و حتی تبدیل به پارکینگ شدن بخشی از خیابان اصلی این محله برای اتوبوس های شرکت واحد که همه اهالی را تقریباً به یک نتیجه یکسان رسانده است: نفس 400 دستگاه به شمارش افتاده است.

سؤالی که فکر من را مشغول کرد این بود که وقتی مکانی جزء میراث فرهنگی شناخته می گردد یعنی چه؟ بیشتر ساکنان ساختمان های چهارصددستگاه به شکل شفاهی می دانند که محل زندگی شان جزء میراث فرهنگی است اما هیچ کدام نمی دانند که این یعنی چه و برای نگهداری از یک مکان قدیمی چه کاری ضروری است. به قول یکی از اهالی قدیمی محل این کارها فقط شعار دادن است. گزارشی که در پی می آید نتیجه صحبت ها و مشاهدات نویسنده است از مجتمع های قدیمی و ساکنان قدیمی آن. آنهایی که سال هایی را به یاد می آورند که هر محوطه ای برای خودش یک باغبان داشت.

میراث فرهنگی اینجا را تخلیه کند

در محوطه نخستین بلوک در کنار چاه آب صدای تاس انداختن دو پیرمرد روی تخته نرد را که بساط بازی را روی چند تکه مقوا پهن نموده اند توجه من را به خود جلب می نماید. بجز 2 نفری که سرگرم بازی هستند 3 پیرمرد باحال دیگر هم دورتر نشسته اند و بازی را دیدن می نمایند. عبدالله جوان ترین فرد در میان جمع از عدم رسیدگی میراث فرهنگی به نمای ساختمان ها می گوید و اینکه: تازه بلوک های اول برترین بلوک ها هستند و آخرها وضع خیلی خراب شده است. سرتعداد بلوک ها بحثشان می گردد و همین طور که بر سر عدد 21 توافق می نمایند، اکبرآقای 75 ساله از روی کارتن ها بلند می گردد و بعد از پایین آوردن تن صدایش می گوید: 7 سال پیش در روزنامه خواندم که اینجا جزء میراث فرهنگی است ولی میراث تا به حال کاری برای مردم انجام نداده است. حتی نمای بلوک های اول را هم شهرداری سفید نموده نه میراث فرهنگی.

اینکه مردم از زمانی که خبردار شده اند خانه هایشان میراث فرهنگی هستند چه کاری انجام داده اند برایم جالب بود. محمد چوپانی معتقد است که چون بیشتر ساکنان 400 دستگاه قدیمی و سن و سال دارند اصلاً نمی دانند میراث فرهنگی چیست چه برسد به اینکه بخواهند خودجوش برای نگهداری از یک مکان قدیمی که خانه شان است مراقبت نمایند: بایستی مردم را در جایی جمع نمایند و شرح دهند که میراث فرهنگی چیست و برای نگهداری از آن چه کارهایی ضروری است.

2 بلوک آن طرف تر احمد احمدی 62 ساله که مشغول جمع کردن لباس ها از روی بند است از رسیدگی به فضای سبز جلو خانه اش می گوید و اینکه میراث فرهنگی باید درصورت لزوم یک مکان تاریخی را تخلیه کند: میراث اگر به فکر نگهداری از 400 دستگاه باشد باید ملک ها را به قیمت کارشناسی از مردم خریداری کند و اینجا را تخلیه کند. اما او هم مثل بقیه تنها شنیده است که اینجا میراث فرهنگی است.

خود مردم رسیدگی می نمایند

پیدا کردن مردم ناراضی در 400 دستگاه کار مسئله ای نیست اما شاید آنهایی که وقتشان را در خانه و فضاهای سبز اطرافشان می گذرانند بیشتر از دیگران نگران شرایط محل زندگی و تفریحشان باشند. روی همین حساب سراغ نخستین کسانی می روم که در میان انبوهی از درختان و بوته های نامرتب نشسته اند. 3 زن سالخورده و 2 پسر نوجوان که نوه یکی از پیرزن ها هستند، زبان به شکایت از عدم رسیدگی به مجتمع های محله شان می گشایند. اشرف محمدی 79 ساله از نخستین کسانی بوده که در این محل خانه خریده است و می گوید: پسرم! همه چیز واضح است، نمای ساختمان ها را نگاه کن، سال هاست که بازسازی نشده است. نمای سیمانی ساختمان ها نم کشیده و رنگ کدری پیدا نموده است. اما برخی از قسمت ها رنگ شده است.

خود مردم اینجا را به یاری شهرداری رنگ زده اند این جمله را داود حسین زاده 26 ساله می گوید. همه می دانند که محل زندگی شان از چنان قدمتی برخوردار است که زیر نظر میراث فرهنگی شده، با این حال تا به امروز رنگ رسیدگی میراث فرهنگی را هم به خود ندیده است. درست است که مردم به هر حال به مکان زندگی خودشان رسیدگی می نمایند اما آنها هیچ اطلاعی از نحوه مراقبت از یک مکان تاریخی ندارند. یکی از خانم ها که فقط 10 سال در 400 دستگاه زندگی نموده بود می گفت: مردم چطور می توانند از اینجا مثل یک اثر تاریخی و باستانی مراقبت نمایند، درحالی که در اینجا زندگی می نمایند. منظورش این بود که مردم هر کاری بنمایند به خانه ها لطمه می زنند.

لزوم تقویت فرهنگ آپارتمان نشینی

در جهت پشتی یکی از بلوک ها، در جایی که پس از بازسازی های بسیار صورت ناهماهنگی پیدا نموده است و هرکسی هر قدر که دلش خواسته عقب نشینی نموده و یا دیوارش را چندسانتی به سمت پیاده رو جلو آورده است، ذکریا صابری 51 ساله در حال تعمیر یکی از وسایل خانه اش است. او هم پس از تکرار حرف های دیگران از گلایه ساکنان می گوید:ما طبقه اول زندگی می کنیم. بارها شده که مردم آشغال های بزرگشان را از بالا انداخته اند پایین. از نظر او ساکنان قدیمی 400 دستگاه بیشتر اصول آپارتمان نشینی را رعایت می کردند اما تعدادی از کسانی که تازگی صاحب خانه های 70 و چند متری این محله شده اند رعایت همسایه ها را نمی نمایند.

پیش از آقای صابری اهالی دیگر هم به این موضوع اشاره نموده بودند و اینکه مردم خودشان رعایت بهداشت محل را نمی نمایند. حتی پوست میوه را از پنجره می اندازند بیرون این را خانمی با تعجب عنوان می نماید و می گوید: وقتی مردم رعایت نمی نمایند چه توقعی می توانیم از رفتگرها و کارگران شهرداری داشته باشیم؟

آخرین قدم ها را در حالی میان بلوک های کهنسال برمی دارم که قطاری از مسائلی که مردم با آن روبه رو هستند در سرم سوت می کشد. حرف های یکی از ساکنان را به یاد می آورم که بعد از صحبت کردن درباره مسائل 400 دستگاه تأکید می کرد که:ببین در حد گزارش باشه ها! و به این فکر می کنم که آیا می توانم گزارشی در حد گزارش برای مردم 400 دستگاه بنویسم یا نه!؟ و اینکه به هر حال محله چهارصددستگاه جزء میراث فرهنگی هست یا نه؟

منتظر پاسخ مسئولان هستیم

برای روشن شدن مسئله محله چهارصد دستگاه که ساکنان آن بارها شنیده بودند که این محدوده جزو میراث فرهنگی است و به همین علت اجازه ساخت و ساز به آنها داده نمی گردد سراغ مسئولان شهرداری در معاونت معماری و شهرسازی و بعلاوه طرح تفصیلی منطقه 16 رفتیم. از آنجایی که در طول سنوات گذشته مدیران شهری بارها تغییر پیدا نموده اند چاره ای نبود که آنها با آنالیز میدانی و تحقیق در این زمینه پاسخ سوالات ما را بدهند، اما این امکان فراهم نشد و مسئولان منطقه16 پاسخ مسائل مردم را به وقت دیگری موکول کردند. بنابراین حق آنها همچنان محفوظ است و هر زمان آماده پاسخگویی باشند این آمادگی وجود دارد که در این زمینه اطلاع رسانی کنیم.