هرکه سنش بیش، پوستش پیرتر؟!
به گزارش وبلاگ دانشگاه، برخی ها خیال می نمایند پوست خانم ها دیرتر از پوست آقایان پیر می گردد ولی این یک باور اشتباه است. پوستی دیرتر پیر می گردد که به آن بیشتر رسیدگی گردد. در این نوشته، شما را با الفبای فرایند پیری پوست و مراقبت های لازم برای مقابله با این فرایند آشنا می کنم.
هرکه سنش بیش، پوستش پیرتر؟!
نویسنده:*دکتر غلامحسین غفارپور
علل و راهکار پیری پوست
برخی ها خیال می نمایند پوست خانم ها دیرتر از پوست آقایان پیر می گردد ولی این یک باور اشتباه است. پوستی دیرتر پیر می گردد که به آن بیشتر رسیدگی گردد. در این نوشته، شما را با الفبای فرایند پیری پوست و مراقبت های لازم برای مقابله با این فرایند آشنا می کنم.عملکرد اصلی پوست، این است که مانند پوششی فیزیکی، اعضای درونی و بدون حفاظ را از محیط بیرونی جدا کند و محفوظ نگه دارد؛ مانع ورود و خروج آب و املاح از بدن گردد؛ مانع یا موجب کاهش نفوذ مواد شیمیایی از بیرون به درون بدن گردد؛ میکروب ها و ویروس ها را از بین ببرد و با جذب تشعشعات مخرب و کشنده نور خورشید، مانع مرگ سلول های دیگر اعضای بی حفاظ بدن گردد. پوست انسان با انقباض و انبساط عروق سطحی و با پدیده تعریق در تنظیم دمای درونی بدن، نقش بارزی ایفا و تا حدی با صدمات مکانیکی مبارزه می نماید و مانع تخریب اعضای درونی می گردد. پوست با داشتن گیرنده های حسی (مانند حس سرما و گرما، درد و خارش، فشار و لرزش و لمس) می تواند در برابر تحریکات وارده، عکس العمل نشان دهد و باعث سلامت انسان گردد. این عضو بعلاوه با داشتن غدد چربی ساز و غدد مولد عرق، تارهای مو و صفحات ناخنی، شرایط مناسبی را برای ادامه حیات بهتر فراهم می نماید. پوست مرد و زن و ساختمان آن در غالب بخش های پوست، هم شکل است و تنها منطقه ها خاصی وجود دارد (مانند کف دست و پا و لب ها و زیر بغل ها) که خصوصیات منطقه ای خود را دارند و تخصصی هستند.
چرا پوست آقایان تیره تر است؟
پوست در خارجی ترین بخش خود که اپیدرم نام دارد، ضخامتی حدود 50 میکرون (پنجاه هزارم میلی متر) دارد و هر 4 هفته یک بار به طور کامل، نو می گردد. خصوصیات این بخش از پوست، از پیش معین شده است و در خارجی ترین قسمت آن لایه شاخی وجود دارد که در صورت سالم بودن می تواند به چهره، زیبایی بدهد. در این قسمت از پوست، سلول های رنگ ساز وجود دارند که رنگ پوست مربوط به فراوریات این سلول هاست. رنگدانه پوست تیره پوستان، بالغ و رسیده است (یعنی سیاه رنگ)؛ در حالی که در سفیدپوستان، این رنگدانه ها نارس و روشن تر هستند. بیشترین تعداد سلول های رنگ ساز در منطقه تناسلی وجود دارند. تعداد سلول های رنگ ساز یا ملانوسیت ها در سفیدپوستان و تیره پوستان یکسان اند. تنها اختلافی که وجود دارد، این است که میزان دانه های رنگین فراوری شده و رنگ آنها با هم متفاوت هستند. ملانین ساخته شده در پوست، در برخورد با تشعشعات مخرب و در مواردی سودمند نور خورشید مانند چتری عمل می نماید و تا حدی می تواند از پیر شدن زودرس پوست جلوگیری کند.فرایند پیری پوست
در زیر اپیدرم (خارجی ترین بخش پوست)، درم یا میان پوست واقع شده است که از یک ماده ژل مانند ساخته شده است و درون آن رشته های کلاژن و الاستین و عروق خونی و رشته های عصبی و سلول های دفاعی بدن و ریشه های مو و غده های مولد چربی و عرق قرار گرفته اند و در زیر این لایه هم طبقه چربی وجود دارد که مانند یک پرده عایق در مقابل تغییرات گرمایی و سرمایی عمل می نماید و مانند یک متکای نرم، وزن بدن را تحمل می نماید و ذخیره غذایی مناسبی برای روزها و سال های قحطی از موادغذایی است. آن چیزی که به نام چرم در صنعت کفاشی مورد استفاده قرار می گیرد، همان رشته های کلاژن و الاستین پوست گاو و گوسفند است که دباغی شده است. بنابراین متوجه می شویم که تا چه حدی الیاف های موجود در بخش میانی پوست قدرتمند هستند و به پوست انسان در برابر صدمات مکانیکی استحکام می بخشند و مانع پاره شدن آن می شوند. پیرشدن پوست از یک جنبه، پیری درونی و ژنتیکی است که فراگیر و جهانگیر است و با گذشت زمان اتفاق می افتد و اجتناب ناپذیر است و از جنبه دیگر، ناشی از آثار مزمن نور خورشید بر پوست است که همه گیر است، نه اجتناب ناپذیر.تمام اعمال پوست با پیری کاهش می یابد؛ یعنی پوست به راحتی آب خود را از دست می دهد، زبر و پوسته پوسته و کدر می گردد و لطافت خود را از دست می دهد. در نتیجه، برای مبارزه با خشکی پوست باید از کِرِم ها و لوسیون های مرطوب نماینده به کرات و برحسب احتیاج استفاده کرد. قدرت ایمنی پوست در برابر ویروس ها و قارچ ها کاهش می یابد و در اینجاست که برحسب هر موردی از بیماری های قارچی و ویروسی، باید درمان اختصاصی انجام داد. استفاده از وسایل شخصی و انجام ورزش هایی که تماس بدنی ندارند، می توانند جنبه پیشگیری داشته باشند. قدرت پوست در برابر صدمات فیزیکی کاهش می یابد و با کمترین صدمه، دچار خون ریزی می گردد. فراوری ترشحات چربی میانه غدد چربی ساز، فعالیت غدد مترشحه عرق کاهش پیدا می نماید و این 2 مجموعه دست به دست هم می دهند و باعث خشکی پوست می گردد. خشکی پوست، خارش زاست در نتیجه، در اثر خاراندن، اگزمای بدون چربی را به وجود می آورد. در فرایند پیری پوست، فراوری ویتامین D هم کاهش می یابد. بنابراین برای مبارزه با کمبود این ویتامین، باید از مکمل های غذایی استفاده کرد. ترمیم زخم هم با تاخیر همراه می گردد و بنابراین سالمندان باید همواره مواظب پوست خودشان باشند. لاغر شدن و نازک شدن پوست از 30 سالگی آغاز می گردد و با افزایش سن به 50 درصد ضخامت خود می رسد بنابراین برای مقابله با این پدیده می توان با استفاده از کِرِم های ضدآفتاب و کِرِم های محتوی اسیدهای میوه و ترتینویین و ویتامین C و Eو Aو تا حدی با پدیده پیری مبارزه کرد. با مسن تر شدن پوست، فعالیت غدد عرق کاهش پیدا می نماید و موجب زبری و خشکی پوست می گردد. می توان با استفاده از بخور آب و کِرِم های نرم نماینده و مرطوب نماینده تا حدی این نقیصه را جبران کرد.
روش های مبارزه با پیری پوست
سلو ل های رنگ ساز پوست به ازای هر 10 سال بین 10 تا 20 درصد کاهش پیدا می نمایند و در نتیجه سد دفاعی پوست در مقابل تاثیرات مخرب نور خورشید شکسته می گردد و پوست را در معرض پدیده پیری زودرس قرار می دهد. این تظاهرات عبارتند از:زبری و خشکی و ناهمواری پوست، لکه های قهوه ای و کم رنگ تر از پوست، پیدایش چین وچروک های سطحی و در صورت تداوم مصدومیت های مزمن ناشی از آفتاب، چین و چروک های عمیق تر، از بین رفتن خاصیت ارتجاعی و کششی پوست، پیدایش عروق خونی سطحی که به عروق عنکبوتی موسوم است، خون مردگی های سطحی در اثر جزیی ترین برخوردهای مکانیکی با پوست، دانه های سرسیاه، عظیم شدن غدد چربی ساز که به صورت دانه های زردرنگ خودنمایی می نمایند. در صورت تداوم برخورد اشعه فوق بنفش نور خورشید با پوست، سرطان های پوستی بروز می نمایند. برای مقابله با تاثیرات نامطلوب این تشعشعات برترین کار این است که کمتر در معرض پرتوهای اضافی قرار بگیریم و در صورت مواجهه از پوشش های ریز بافت، کلاه های لبه دار و کِرِم های ضدآفتاب استفاده کنیم. به همراه افزایش سن، فراوری ویتامین D در پوست کاهش می یابد و شخص را در معرض پوکی استخوان قرار می دهد. مصرف روزانه ویتامین D، لبنیات و مکمل های ویتامین D می تواند با این پدیده مقابله کند.
پی نوشت ها :
متخصص پوست و استادیار دانشگاه*
منبع: www.salamat.comaeمنبع: راسخون