کودک همسری دختران؛ رابطه همسری یا فرزندی برای شوهر؟ - وبلاگ دانشگاه

به گزارش وبلاگ دانشگاه، تهران (پانا) - کارشناسان خانواده معتقدند کودک همسری جزو نابهنجاریها و آسیب های اجتماعی محسوب می گردد، چرا که طی آن کودک به دلیل ناآگاهی والدین بدلیل فقر فرهنگی و یا اقتصادی از یک سو و عدم درک درست و هدف غایی تشکیل نهاد خانواده از طرفی دیگر مورد سوءاستفاده قرار می گیرد؛ در این بین قانونگذار هرچند سعی نموده با استناد بر ماده 1041 قانون مدنی شروطی اعم از کسب اجازه از دادگاه و معین مصلحت کودک برای ازدواج در سنین زیر 13 سال را وضع کند؛ اما به نظر می رسد خلاءهای قانونی همچنان راه فرار را پیش روی بعضی والدین باز گذاشته است.

به گزارش ایسنا، در قانون حمایت از خانواده آورده شده است که اگر فردی مقررات ماده 1041 قانون مدنی را رعایت نکند و دختر زیر 13 سال را به عقد کسی در بیاورد، قابل مجازات است اما مشکل اینجاست که شخصی برای شکایت کردن وجود ندارد، زیرا طرف اصلی این نکاح خانواده دختر هستند، دختری که از خود اراده و صلاحیت طرح دعوا را ندارد، بنابراین می توان گفت عملا این قانون رعایت نمی گردد. این در حالیست که اساسا مصلحت امری نسبی است و کسی نمی تواند مدعی گردد که ازدواج کودک 8 یا 9 ساله به مصلحت اوست و ابعاد این مصلحت در قانون معین نشده است.

آثار حقوقی مترتب بر ازدواج بچه ها زیر 13 سال

مرضیه محبی فعال حقوق زنان، با بیان اینکه مطابق با ماده 1041 قانون مدنی عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به 13 سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به 15 سال شمسی، منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت و بنابر تشخیص دادگاه صالح، اظهار کرد: بر اساس این ماده ولی قهری کودک تا قبل از سن 13 سالگی می تواند با مراجعه به دادگاه، کسب اجازه از دادگاه و به شرط رعایت مصلحت کودک، او را عقد پسری در بیاورد هرچند این کودک کمتر از 13 سال داشته باشد.

به گفته این فعال حقوق زنان، با توجه به اینکه تمامی قوانین کشور متکی بر شرع است و در شرع امکان ازدواج کودک 9 سال و حتی زیر 9 سال وجود دارد، آثار حقوقی بر این ازدواج مترتب می گردد و قانون نمی تواند ازدواج کودک زیر 9 سال را نپذیرد.

وی گفت: بسیاری از خانواده های فرودست جامعه با اتکا بر این مسئله دختران خود را به عقد مردانی در می آورند و گاها دیده شده دختران خود را مورد معامله قرار می دهند.

قانون حمایت از خانواده در این باره عملا رعایت نمی گردد

محبی اظهار کرد: در قانون حمایت از خانواده آورده شده است که اگر فردی مقررات ماده 1041 قانون مدنی را رعایت نکند و دختر زیر 13 سال را به عقد کسی دربیاورد قابل مجازات است اما مشکل اینجاست که شخصی برای شکایت کردن وجود ندارد، زیرا یک طرف این نکاح خانواده دختر هستند و دختری که از خود اراده و اهلیت و صلاحیت طرح دعوا را ندارد بنابراین عملا این قانون رعایت نمی گردد.

ضمانت اجرایی عدم رعایت مصلحت ازدواج بچه ها

وی به بیان مسائلی که ابهامات موجود در این قانون ایجاد نموده است پرداخت و گفت: گفته می گردد که این ازدواج باید از باب رعایت مصلحت باشد، اما ضمانت اجرایی عدم رعایت این مصلحت چیست؟ آیا دختر زمانی که به سن بلوغ رسید می تواند دعوای فسخ نکاح از باب عدم رعایت مصلحت طرح کند؟.

ابعاد مصلحت بچه ها معین نیست

به گفته محبی یکی دیگر از مسائل موجود این است که اساسا مصلحت امری نسبی است و کسی نمی تواند مدعی گردد که ازدواج کودک 8 یا 9 ساله به مصلحت اوست و ابعاد این مصلحت در قانون معین نشده است.

عدم اجرای ماده 66 آیین دادرسی کیفری

این وکیل دادگستری ادامه داد: طبق مقررات هرگونه رابطه با بچه ها زیر 13 سال ممنوع است اما شاهدیم که این موضوع نیز با ازدواج کردن آن ها رعایت نمی گردد گرچه قانون حمایت از خانواده برایش مجازات معین نموده است و ضمانت اجرا قائل شده است، همچنین بچه ها از حمایت و تامین اجتماعی برخوردار نیستند و زمانی که برای مثال با پدر معتادی روبرو می شوند که او را برای تامین نیازهای خود به عقد شخصی در می آورد چه نهادی حامی این بچه ها است؟ از طرفی ماده 66 قانون آیین دادرسی کیفری عملا اجرا نمی گردد تا سازمانهای مردم نهاد بتوانند از طرف بچه ها شکایت نمایند چراکه ولایت پدر بر بچه ها راه را بر تمام موضوعات می بندد.

کنوانسیون حقوق بچه ها مخالف ازدواج آنهاست

این فعال حقوق زنان گفت: کشور ما به لحاظ قانونی به کنوانسیون حقوق کودک ملحق شده است و الحاق به آن به منزله این است که مفاد این کنوانسیون در حکم قانون است، از طرفی این کنوانسیون به روشنی با ازدواج بچه ها مخالف است.

وی اضافه کرد: به نظر می رسد وقتش رسیده است با ازدواج بچه ها به عنوان یک مسئله اجتماعی مقابله گردد چراکه سالهاست از طرف اقشار و عقاید مختلف به آن اشاره می گردد و بچه ها مختلف قربانی این داستان می شوند. بهتر است فقها، مسئولان و نمایندگان مجلس بیشتر به مسئله ورود پیدا نمایند و به این مسئله اجتماعی بهاء دهند.

دختربچه 9 ساله و بازی های بچه هاه

همچنین مینا جعفری، یکی دیگر از فعالان حقوق زنان در این باره به ایسنا، گفت: نبود قانون شفاف در اینباره منجر به ایجاد مسائل عدیده ای در زمینه کودک همسری شده است، حتی افراد برای رای دادن و مشارکت در چهار سال آینده کشور خود باید به سن 18 سال برسند اما در امر ازدواج که تمام آینده یک دختر را تحت تاثیر قرار می دهد رسیدن به 9 سال کافیست. سنی که هنوز بسیاری از دختر بچه ها در آن سن مشغول بازی های بچه گانه هستند و درکی از ازدواج ندارند.

نیازمند مجازات انگاری کودک همسری در قوانین هستیم

این فعال حقوق زنان ادامه داد: تا زمانی که کودک همسری در قانون منع نگردد و برای آن مجازات انگاری انجام نگردد، شاهد مسائل و مسائلی نظیر مورد معامله قراردادن بچه ها و... خواهیم بود.

وی معتقد است که با وجود معین حداقل سن لازم جهت دریافت گواهینامه، شرکت در انتخابات و... چرا نباید حداقلی برای ازدواج در نظر گرفت؟. مگر غیر از این است که افراد باید به بلوغ فکری، روانی و جنسی برای ازدواج برسند و سپس اقدام به ازدواج نمایند؟.

آسیب های کودک همسری

به گفته جعفری بیشتر افرادی که دارای تمکن اقتصادی هستند این بچه ها را به عقد خود در می آورند، عملا می توان گفت بچه ها را خریداری می نمایند بنابراین بیشترا سنین بالایی دارند، همچنین بدرفتاری آن ها با بچه ها نیز منجر به ایجاد مسائلی در طلاق بچه ها می گردد.

این وکیل دادگستری، آسیب های بد روانی، جسمی، جنسی و ایجاد اختلال افسردگی در بچه ها را از جمله مسائل کودک همسری دانست و اضافه کرد: این بچه ها از حمایتی برخوردار نیستند و تا زمانی که برای ولی کودک، پدر، مادر، آن مردی که کودک را به عقد خودش در می آورد و حتی محضر داری که عقد را ثبت می نماید مجازات انگاری نگردد این مسائل ادامه خواهند داشت چراکه این یک تبعیض ناروا در حق دختربچه هاست.

محدودیت سن 18 برای ازدواج در غالب کشورها

وی معتقد است که در بیشتر کشورها سن 18 سال را به عنوان محدودیت ازدواج در نظر گرفته اند و البته در بعضی دیگر سن 21 سال و بعضی 25 سال و... در نظر گفته اند. محدودیت های متفاوتی برای سن ازدواج در کشورهای مختلف لحاظ شده است اما سن 18 سال عرفی است که در بیشتر کشورها وجود دارد.

جعفری ادامه داد: باید این حمایت قانونی از دخترهایی که مورد سوء استفاده قانونی توسط پدرمادرها و مردانی که با عقد آن ها را مورد سوء استفاده جنسی قرار می دهند، انجام و تنظیم گردد چراکه تا زمانی که منع قانونی و جرم انگاری وجود نداشته باشد هیچ چیزی تغییر نخواهد کرد.

کودک همسری و فاصله گیری از دوران کودکی

دکتر فرشته سادات شجاعی، مدیرکل آموزش سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور نیز با بیان اینکه کودک همسری یکی از نابهنجاریها و آسیب های اجتماعی محسوب می گردد، اظهار کرد: کودک همسری به دلیل ناآگاهی والدین، سونگری و همچنین خودخواهی آن ها رخ می دهد چراکه با چنین ازدواجی، کودک به نوعی از دوران کودکی خود فاصله گرفته و ارتباطش با خانواده و دوستانش قطع می گردد.

ایجاد اختلال افسردگی و اضطراب در بچه ها

نائب رئیس انجمن خانواده ایران ادامه داد: از دیگر سو مسؤولیت زندگی نیز مزید بر علت می گردد و فعالیت کودک محدود به امور خانه و بچه داری خواهد شد، لیکن این امر منجر به پیدایش افسردگی و اضطراب در کودک می گردد. همچنین بچه ها به دلیل عدم تحمل شرایط نابرابر و ناتوانی در قدرت حل مسائل، معمولاً فرار از خانه، خودکشی و یا کشتن همسر را در چنین مواقعی انتخاب می نمایند، البته بیشتر چنین اعاقتصادی در زنانی مشهود است که با فقر اقتصادی و مهارت گفت و گو رو به رو هستند.

رابطه پدرانه یا همسرانه؟

این متخصص روانشناس بالینی اضافه کرد: از طرفی عموما ازدواج دختر کم سن و سال با فرد بالغ صورت می گیرد که به همین علت نمی توانند با یکدیگر مصاحبه نموده و زندگی خود را با تفاهم پیش ببرند چرا که دیدگاه ها متفاوت است و رابطه زن و شوهری شبیه رابطه پدر و فرزندی می گردد.

عواقب بارداری بچه ها

به گفته شجاعی، در خانواده های ایرانی رواج است که بعد ازگذشت چند ماه از ازدواج، دختر باید باردار گردد در غیر این صورت، صحبت های بی اساسی درباره او به راه می افتد، هنگامی که سن ازدواج کم باشد زوجین تحمل شنیدن این نوع حرف ها را ندارند و تصمیم می گیرند به سرعت بچه دار شوند.

این خانواده درمانگر گفت: به دلیل اینکه دختر نوجوان آمادگی جسمانی لازم را برای بارداری ندارد در دوران بارداری با مسائلی روبرو می گردد همچنین باید زایمانش در پری ناتال (تحت مراقبت های لازم) انجام گیرد و احتمال مرده زایی یا عقب ماندگی ذهنی فرزندان او زیاد است.